مقاومت به آفت کش ها

اگر چه آفت کش ها به این دلیل طراحی شده اند که آفات را از بین ببرند ولی به ندرت صد درصد موثر واقع می شوند. تعدادی از افراد در جمعیت های آفات می توانند زنده بمانند و تکثیر کنند. این بازماندگان دارای یک صفت رفتاری بیوشیمیایی یا مشخصه های ژنتیکی خاص هستند که به آنها در زنده ماندن و کاهش حساسیت به آفت کش کمک می کند. این افراد در زمان تکثیر و تولید مثل این صفت را به نسل بعدی منتقل می کنند که این عامل باعث می شود نسل بعد نیز حساسیت کمتری به آفت کش ها از خود نشان دهد و به این ترتیب در نهایت کل جمعیت مقاوم می شوند.

زمانی که مقاومت آفات به یک آفت کش زیاد می شود به تبع آن نسبت به آفت کش هایی از گروه مشابه نیز مقاومت نشان می دهند، علت این امر نحوه اثر یکسان آفت کش ها در گروه های مشابه می باشد. این مسئله به وفور در جمعیت های آفات مقاوم به سموم ارگانوفسفره، کاربامات و پایروتروئید ملاحظه می شود.
دو متغیر عمده برای تعیین نرخ جمعیت مقاوم به آفت کش ها وجود دارد:
۱) مکانیسم به ارث رسیدن صفت مقاومت
۲) شدت فشار انتخاب
به طور کلی زمانی که مقاومت به عنوان یک صفت غالب به ارث رسیده باشد و فشار انتخاب نیز بالا باشد، به این معنا که تعداد کمی از افراد حساس بتوانند زنده بمانند و تولید مثل کنند، مقاومت در داخل افراد یک جمعیت به سرعت گسترش می یابد. برخی از عوامل بیماری زای گیاهی نیز می توانند نسبت به آفت کش ها مقاوم شوند. مانند مقاومت عامل بیماری باکتریایی اسکب سیب به قارچ کش بنومیل که در سال های اخیر گزارش شده است.

مدیریت مقاومت به آفت کش ها:
تولیدکنندگان می توانند فرایند بروز مقاومت را به طرق مختلف کند کنند، به این صورت که :
۱. تنها زمانی از آفت کش ها استفاده شود که بر اساس محاسبه آستانه زیان اقتصادی، مبارزه شیمیایی مورد نیاز باشد.
۲. ایجاد تناوب در استفاده از گروه های مختلف آفت کش ها: استفاده از سمومی که از یک گروه شیمیایی هستند ولی عناوین متفاوتی دارند کمکی به جلوگیری از ایجاد مقاومت نخواهد کرد زیرا نحوه اثر این سموم یکسان است. بنابراین در انتخاب آفت کش هایی که در تناوب قرار می گیرند باید به نقطه اثر آنها توجه ویژه داشت.
۳. کاربرد آفت کش ها طبق دستورالعمل توصیه شده بر روی برچسب و مطابق با دوزهای توصیه شده برای هر محصول و آفت هدف آن.
۴. استفاده از سموم به صورت ترکیبی با نحوه اثرهای متفاوت.
۵. استفاده از روش های پیش آگاهی با هدف تعیین زمان مناسب جهت مبارزه شیمیایی.
۶. استفاده از آفت کش ها برای کنترل بخشی از سیکل زندگی حشره مانند تخم، لارو یا حشره کامل.
۷. کاربرد سموم در زمان های توصیه شده و عدم تکرار سمپاشی بیش از میزان توصیه شده در هر فصل.
۸. استفاده از روش های غیرشیمیایی و مبارزه تلفیقی در کنار روش های شیمیایی، با استفاده از فرمون ها، تنظیم تاریخ کشت، تنظیم دورهای آبیاری، تقویت زمین، انجام شخم های به موقع، هرس شاخ و برگ، حذف منابع زمستان گذران و …
با توجه به مطالعات انجام شده و نتایج به دست آمده، کاربرد آگاهانه و مبتنی بر برنامه می تواند موجب به تأخیر انداختن و یا حتی جلوگیری از ایجاد جمعیت های مقاوم به آفت کش ها شود.

References:

1. PBS (2001), Pesticide resistance. Retrieved on September 15, 2007.
2. “Resistance Definition”. Insecticide Resistance Action Committee. 2007. Retrieved December 2014.

تهیه و گرد آوری:

سارا مهرابی- مسئول فنی